Dofrablogg

Fyrsti vetrardagur 2010

Fyrsti vetrardagur 2010 verður væntanlega eftirminnilegastur fyrir það að þetta var dagurinn sem nærri 400 þús leyniskjöl voru birt á Wikileak.org. Merkilegt nokk þá hefur vefsíðan þeirra ekki verið aðgengileg á Íslandi í heila viku og er ekki enn. Efni skjalanna er þó hægt að skoða annarsstaðar td hér.

Allt það versta sem sagt hefur verið um Bandaríkjamenn og stríðsrekstur þeirra í Iraq var staðfest þar og meira til. Ég hef áður skrifað að það mætti bóka það að Abu Grahib væri ekki eina fangelsið þar sem fangar voru pintaðir. Bagram fyrir norðan Kabul er áreiðanlega ekki betra og fangelsi hingað og þangað um Iraq þar sem 183 þús Iröqum er haldið föngnum eru í sama flokki. Þetta hefur nú verið staðfest.

Bandaríkjamenn eru algjörlega stjórnlausir og siðlausir þegar vald er annars vegar. Ekki bara erlendis heldur líka í BNA. Byssufíkn þeirra, löggæsla, meðferð á föngum, njósna- og öryggisstofnanirnar sýna hvernig þeir tilbiðja hömlulaust vald og stjórnkerfið allt og kosningafyrirkomulagið byggir á því. Í kosningabaráttunni sem nú stendur yfir í BNA tala hvítir frambjóðendur niður til minnihlutahópa hvort sem það eru blökkumenn, innflytjendur, múslimar eða samkynhneigðir. Repúblikönum er svo í mun að ná til fordómafullu hvítu rasistanna að þeir eru tilbúnir að gefa skít í alla hina. Það segir dálítið um hversu margir fordómafullu hvítu rasistarnir eru í BNA.

Að öðru leyti er þetta fallegur dagur í Dofra. Nú birtir ekki fyrr en á 10. tímanum og klukkutíma síðar þegar loft er þungbúið. Í morgun tyllti sólin sér á toppinn á Snæfellsjökli kl 0915 og kl 0930 var jökullin baðar sól með tunglið á toppnum. Hér eru margar tegundir af fuglum þó fuglarnir séu ekki margir. Í morgun sá ég dílaskarfa, toppendur, hvítmáf og æðarfugl að sjálfsögðu. Hér hafa líka verið hávellur, teistur, langvía, hrafnar, auðnutittlingar, starar, þrestir ofl.

Merkilegt nokk þá segir víst enginn gleðilegan vetur og takk fyrir sumarið.

Síðasta skemmtiferðaskipið

Í gær var síðasta skemmtiferðaskip sumarsins í Dofra Grand Princess, um 109 þús tonn með allt að 3100 farþega. Þetta er með stærstu skemmtiferðaskipum og aðeins Crown Princess er stærra af þeim sem hingað koma. Stálið sem notað er í smíði skipsins myndi nægja til að smíða um 28 þús farþegabíla.

Þetta er til marks um það að sumrinu er endanlega lokið enda komið fram í október. Þetta reyndist vera heitasta sumar sem mælst hefur í Reykjavík. Í lok september var bæði rok og all hressileg rigning. Ár á Suðurlandi runnu ár yfir bakka sína, fólk varð innlyksa í Þórsmörk og vegum var fleytt í sjó fram. Jafnframt var háarok þannig að mikið af laufi trjánna hvarf líka út í buskann.

Sumarið 2010

Sumarið hefur verið með eindæmum gott hér í Reykjavík. Júnímánuður var sá hlýjast frá upphafi mælinga, júlí jafnaði það sem mælst hefur áður, ágúst meðal þeirra hlýjustu og samanlagt eru þessir þrír mánuðir þeir hlýjustu frá upphafi. Vindáttin hefur verið vestlæg og það hefur verið þurrt og sólríkt þannig að veður hefur verið með eindæmum gott til útivistar. Mér fannst vorið hinsvegar vera fremur svalt og vindasamt þó það komi varla fram á mælingum. Það gæti mótast af því að ég fékk langvinna flensu í mars og apríl og var á sama tíma að sinna fyrstu hundunum sem hér voru í gistingu.

Það er einmitt vegna hundanna sem ég hef verið meira útivið í sumar en undanfarin sumur og vegna veðurfarsins nýtur maður náttúrunnar betur en ella. Móarnir í kringum húsið hafa verið sérlega fallegir og hreint yndi að skoða þessi litlu fallegu blóm sem íslensk náttúra bíður uppá. Ég er svo heppinn að einn af íbúunum í hverfinu hér fyrir ofan er með hund, gengur oft hér um hlaðið og er jafnframt mjög fróður um íslensku flóruna. Það má segja að hann hafi komið mér á lagið með að skoða blómin. Það varð til þess að ég keypti mér plöntuhandbók og er nú orðinn margs vísari um nágrenni mitt.

  Nú eru komnir haustlitir en þá setur guli liturinn mark sitt á umhverfið í Dofra. Haustinu fylgir oft eilítið „traurig“ stemming og söknuður eftir björtum nóttum, sumarfríi og stuttbuxum. Það er þó varla hægt að segja að þannig sé þetta hér í Dofra enda var síðastliðinn vetur alveg frábær. Bæði las ég margar sérstaklega góðar bækur og sótti marga góða og skemmtilega fyrirlestra í Háskólanum, Reykjavíkur Akademíunni og á Þjóðminjasafninu. Í heildina var þetta einn skemmtilegasti vetur sem ég man eftir og engin ástæða til að ætla að veturinn framundan verði ekki skemmtilegur líka.

Sumartíð og rífandi þurrkur

 Sumarið hefur verið með eindæmum gott hér í Reykjavík. Júnímánuður var sá hlýjast frá upphafi mælinga og ég hef ástæðu til að ætla að svo verði líka með júlí mánuð. Meðalhitinn er nú ekki beint þannig að manni svelgist á tölunum, - 11,4° fyrir júní. En meðalhitinn er ekki endilega góður mælikvarði á það hvernig maður upplifir veðrið. Í júní og það sem af er júlí hefur hitinn mjög oft farið upp í 16-17° yfir daginn og mælirinn hjá mér, sem er staðsettur í skugga þar sem vel loftar um hann, hefur sýnt yfir 20° dag eftir dag. Vindáttin hefur verið vestlæg og það hefur verið þurrt og sólríkt þannig að veður hefur verið með eindæmum gott til útivistar. Mér fannst vorið hinsvegar vera fremur svalt og vindasamt þó það komi varla fram á mælingum. Það gæti mótast af því að ég fékk langvinna flensu í mars og apríl og var á sama tíma að sinna fyrstu hundunum sem hér voru í gistingu.

 Það er einmitt vegna hundanna sem ég hef verið meira útivið í sumar en undanfarin sumur og vegna veðurfarsins nýtur maður náttúrunnar betur en ella. Móarnir í kringum húsið hafa verið sérlega fallegir og hreint yndi að skoða þessi litlu fallegu blóm sem íslensk náttúra bíður uppá. Ég er svo heppinn að einn af íbúunum í hverfinu hér fyrir ofan er með hund, gengur oft hér um hlaðið og er jafnframt mjög fróður um íslensku flóruna. Það má segja að hann hafi komið mér á lagið með að skoða blómin. Það varð til þess að ég keypti mér plöntuhandbók og er nú orðinn margs vísari um nágrenni mitt.

Nú hefur veðurfarið breyst í bili, vindáttin orðin austlæg, hitastigið hefur lækkað um nokkrar gráður (sem skiptir máli þegar hitinn er ekki meiri en raunin er) og spáð er skúraleiðingum amk fram yfir helgi.

Binni varð stúdent í gær

 Binni útskrifaðist sem stúdent frá MR í gær. Ég var fyrsti MR-stúdentinn í minni fjölskyldu svo best ég veit. Binni er sá fjórði á eftir mér, pabba sínum og Sigrúnu Elfu systur sinni. 

Til hamingju með það Binni minn.

 Ég er svo heppinn að hann kemur stundum hingað í Dofra til að skipta um umhverfi í próflestrinum sínum. Það gerði hann einmitt í vor sérstaklega á meðan hann las fyrir stærðfræði- og eðlisfræðiprófin. Reyndar kom hann ekki einn því að hann á marga vini og nokkrir þeirra komu með honum til að lesa saman og reikna dæmi. Binni hefur mörg áhugamál og hefur verið mjög virkur í félagslífinu í skólanum. Hann var t.d. forseti Listafélagsins, spilaði í tveimur hljómsveitum, gaf út tvær plötur, tók þátt í Morfís og MR-Verzló keppninni o.m.fl. allt á síðasta árinu. Það er ekki sjálfgefið að menn eigi marga vini þótt þeir séu virkir í félagslífi en það er einmitt eitt af persónueinkennum Binna hvað hann á marga og góða vini.

 Ég er reyndar einn þeirra sem þykist geta talið mig til vina Binna og sem vinur hef ég fengið að njóta þeirra persónutöfra sem hann býr yfir. Ekki síst eru það einlægni og hreinskilni sem eru þar áberandi. Ekki slæmir eiginleikar það.

Og sem afi hef ég getað fylgst með þroskaferli drengsins frá því að vera prakkarapolli gegnum slöttungsleg unglingsár og til þess að vera þroskað ungmenni. Hluta ef þessari sögu hef ég skrásett á stofudyrastafinn í Dofra. Binni var sem sé 178 cm á hæð þegar hann var 12 ára en 192 cm þegar hann útskrifaðist 19 ára gamall. Mestan límkamlegan þroska tók hann út árið 2005 (5 cm) en mestan andlegan þroska á síðustu tveimur árum.

Gangi þér allt í haginn kæri vinur.

Myndbandið hér fyrir neðan er tekið á undanúrslitakeppni músiktilrauna 2007 í Loftkastalanum. Hljómsveitin er <3 Svanhvít og Binni er drengurinn í bláu skyrtunni sem zoomað er á í upphafi. Þau urðu í öðru sæti í úrslitakeppninni í Listasafni Reykjavíkur í Hafnarhúsinu síðar um vorið.

Bréf til vinar í útöndum

Sæll kæri vinur.

 Ég var farinn að sakana póstsendinganna þinna verulega þegar ég fékk upplýsingarnar um eiturlyfjabarónana í Mexico. Svona hlutir eru auðvitað ekki nýir fyrir okkur því hér áttum við og eigum svona kalla í bunkum. Þeir voru kannske ekki beint í eiturlyfjum eftir því sem við vitum en hér dynur hvert málið af öðru yfir okkur og aldrei að vita hvað morgundagurinn ber í skauti sér. Alla vega virðast þessir mexíkönsku hafa svipuð áhugamál og okkar alíslensku útrásarapar, að safna allskonar drasli sem þeir geta ekki notað bæði af því þeir komast ekki yfir að nota það og líka hitt að gullbyssur eru áreiðanlega dálítið varasamar, en væntanlega að mestu til að yfirspila keppinautinn. Gamla góða pissukeppnin sem venjulegir strákar vaxa uppúr fyrir 10 ára aldur.

Síðustu málin sem hér tröllríða öllu eru afrek nafna þíns í Keflavík og skoðanakannanir.

Það er í raun alveg magnað að Árna skyldi takast að koma þessu Geysir Green Energy hugðarefni Jóns Ásgeirs, Hannesar Smára og Bjarna Ármanns í framkvæmd eftir allt sem á undan er gengið. Og Magma Energy er ekki í vafa um hvers virði orkan okkar er. Daginn eftir að samningar voru undirritaðir (með þegjandi samþykki Kötu Júl skilst manni) lýsa þeir yfir hækkun orkuverðs og áhuga á að hefja rannsóknir (tilraunaboranir) á svæðinu frá Flúðum og upp í Kerlingafjöll. Það síðara hefur reyndar verið í undirbúningi lengur en farið hljótt. Ég hef ekkert á móti því að menn hækki verð til erlendrar stóriðju en mér finnst verra að peningarnir verða notaðir til að byggja orkuver í eigu einkaaðila og að allur ágóði verður fluttur úr landi. Sú var tíðin að íslensk orkufyrirtæki kunnu að reikna og áttu allt sitt meira og minna á hreinu en það er eins og allir reiknihausar hafi verið hirtir frá þeim um leið og einkavinavæðingin hófst fyrir alvöru hjá okkur.

 Hitt stórmálið í dag er að kjósendur virðast í alvöru ætla að veita stjórnmálamönnum og stjórnmálaflokkum ráðningu gegnum borgarstjórnarkosningarnar í Rvk. Satt að segja sýnist mér allt benda til þess að Jón Gnarr og co muni verða sterkasta aflið í borgarstjórn eftir kosningar. Ég hélt efir síðustu skoðanakönnun, þar sem þeir fengu 4 fulltrúa, að etv myndu renna tvær grímur á kjósendur og menn færu meira að skoða hefðbundnar stefnuskrár. En því fer fjarri því samkvæmt könnun sem birt var í gær fær Besti flokkurinn 6 borgarfulltrúa. Þetta er reyndar alveg í samræmi við það sem maður heyrir á götunni. Og hér kemur enn og aftur í ljós að Sjálfstæðisflokkurinn fær sín 30% hvað sem yfir dynur.

Það er með ólíkindum hvað hefur gegnið á hjá okkur síðustu 18-20 mánuðina eða svo. Meira að segja eldgos! Það ætti reyndar að vera stærsta fréttin alltaf vegna þess hve illa öskufallið er að fara með bændur og búalið á gjörvöllu suður- og suðausturlandi. Og það á eftir að versna. En jafnvel það kemst ekki að vegna annarra hluta sem yfir okkur dynja.

Ertu nokkuð hættur við að koma heim í júní?

Kv. Gauti

 

PS: Góðvinur Óla vinar okkar gifti sig á laugardaginn  og Óli hélt ræðu. Þar komst hann víst svo að orði að þetta hjónaband ætti framtíð fyrir sér þar sem báðir aðilar elskuðu sama manninn. 

Kominn í ruslfæði

Þverhandarlangur gúrkubiti, 1-2 tómatar, fjórðungur úr grapefruit (skrælað, ekki pressað), 2 meðalstórar gulrætur, 1/2 avocado, áttundi hluti af vatnsmelónu og 1 banani. Allt sett í blender og smassað þar til úr verður þykkur grautur sem þó má drekka úr glasi. Þetta er týpiskur morgunverður í Dofra þessa dagana. Ég er ekki frá því að það vanti prótein í mixið þannig að Nupo próteinduft er gott þegar líður á daginn.

Til að megrast ekki um of er gott að snarla kex og kökur (t.d. Sweet Oat Crispies frá IKEA (Svíarnir eru svo mikið fyrir hollustu)) og borða stóra skál af ís á kvöldin með sjónvarpinu. Og fyrst ég minnnist á sjónvarp þá er annað af bestu sjónvarpstímabilum ársins runnið upp og varir fram að jólum. Hitt tímabilið er frá miðjum janúar og fram á vor. Allt fullt af rosa fínum fræðsluþáttum frá BBC, Open University og fleirum með efni sem ég hef áhuga á, einkum sögu. Og svo auðvitað fótbolti.

Svarthol

Í gærkvöldi horfði ég á fróðlegan og skemmtilegan þátt um svarthol í Horizon seríunni á BBC Two. Farið var vítt og breitt yfir það nýjast sem vitað er um svarthol og hvaða þýðingu það hefur fyrir það sem við teljum okkur vita um alheiminn. Ég fyrir mitt leyti var samþykkur flestu sem þarna kom fram og sá ekki annað en að þarna væri rétt farið með allar helstu staðreyndir. Það er t.d. á almanna vitorði núorðið að líklega eru risastór svarthol í miðju allra sólkerfa. Í okkar eigin sólkerfi er þetta svarthol um milljón sinnum stærra en sólin okkar en hún er eins og allir vita um milljón sinnum stærri en jörðin okkar. Þetta er það sem við köllum gjarnan súpersvarthol til aðgreiningar frá stjörnusvartholum sem eru auðvitað miklu minni og milljón sinnum fleiri en hin.

Í þættinum var því m.a. lýst hvernig almenna afstæðiskenningin útskýrir á einfaldan og fallegan máta allt sem lýtur að þyngdarlögmálinu. Það var farið vel yfir það hvernig rúm og tími halda alheiminum saman og hvernig massi formar rúmið sem aftur þrýstir nálægum mössum hverjum að öðrum. Mér þótti Michio Kaku skýra ágætlega reikningsvilluna sem Einstein gerði varðandi takmörk almennu afstæðiskenninguna. Það varð snemma ljóst að eitthvað gekk ekki upp þegar hlutirnir urðu smærri og smærri. Það kann að vera í lagi í stærðfræði að ímynda sér að eitthvað sé óendanlegt (∞) . Stærðfræði er hvort sem er bara hugarleikfimi. Í eðlisfræði gengur það hinsvegar engan vegin upp reikna með ∞. Það er einfaldlega ekki hægt að helminga raunverulegan og áþreifanlegan hlut endalaust. 

 Skammtafræðin (quantum mechanics) skilgreinir þetta allt saman varðandi hluti sem eru örsmáir og lúta rafsegulkröftum ásamt veikum og sterkum atómkröftum. Gallinn er sá að skammtafræðin útskýrir ekki jafnvel hvernig hlutir haga sér gagnvart þyngdarkröftum (gravity). Við Michio, sem hefur sérhæft sig meira en ég í String theory, höfum verið að reyna að sameina þetta tvennt í því sem við köllum skammta þyngdarlögmálið (quantum gravity theory), sumir kalla þetta Theory of everything, en rekumst alltaf á sama vandann. Þegar rýmið nálgast núll verður massinn óendanlegur (∞). Og reyndar ekki bara núll heldur óendanlega margar runur af óendalegu.

Og hvað kemur þetta svartholum við? Um langan aldur hafa eðlisfræðilegar rannsóknir (experimental physics) og kennileg eðlisfræði (theoretical physics) gengið hönd í hönd og styrkt hvor aðra og örvað til nýrra dáða. Svartholin er hinsvegar ekki hægt að rannsaka beint. Þau eru ósýnileg og aðeins er hægt að reikna sig til um tilvist þeirra eftir sýnilegum atvikum í nágrenni þeirra. Þegar hugmyndafræðin og reiknilíkönin bregðast okkur erum við því í hálfgerðu tómarúmi. Hvað gerist þegar allt efni sem svartholið dregur til sín skreppur saman og verður óendanlega lítið að rúmmáli og með óendanlega mikinn massa? Hvað var áður en Stóri hvellur leysti allan massa alheimsins úr læðingi fyrir nærri 14 billjónum ára? 

Þetta er það sem við erum að velta fyrir okkur núna ásamt betri skýringum á eðli andefnis og Higgs boson sem e.t.v. getur útskýrt fyrir okkur hversvagna sumt hefur þyngd en annað ekki.

Fornleifar og saga

Í dag sat ég skemmtilegt málþing sem haldið var af Félagi um 18. aldar fræði um fornleifar og sögu. Nánar tiltekið þá var lýst stuttlega nokkrum rannsóknarverkefnum síðustu ára og hverju þau hafa bætt við þekkingu okkar á sögu og lifnaðarháttum fólks á fyrri öldum. M.a. var fjallað um fornleifauppgröft á Skriðuklaustri og í Skálholti, um rannsóknir á lífsbjörg Íslendinga á 12. og 18. öld og um nýja sögulega vitneskju sem fengist hafa úr fornleifarannsóknum eftir 2000.

Margt kom á óvart. T.d. hefur Gunnar Karlsson, sagnfræðingur, komist að því að meðalstærð búa hafi verið um 80% stærri á 12. öld en þau voru við upphaf 18. aldar. Hann notar nokkuð flóknar aðferðir, og stundum frekar óáreiðanlegar sýnist mér, til að ákvarða stærð meðalbúa á 12. öld og ber það saman við alláreiðanlegar upplýsingar um búnaðarhætti og bústærðir sem safnað var með manntalinu 1703. Samkvæmt Gunnari hefur meðalbústærðin verið 16 nautgripir og 112 ær á 12. öld en að afar lítið hafi verið um svín, geitur og hross og kornyrkja ekki svo mikil að hún skipti máli. Hann reiknar með að vinna manna á 12. öld hafi skiptst þannið að 60% hafi verið vegna landbúnaðar, 30% vegna fiskveiða og 10% í annað.

Hér fyrir neðan er tafla sem sýnir heildarframleiðsluna innanlands og hvernig lífsbjörgin skiptist eftir innlendum fæðutegundum. Tölurnar sýna kýrgildi en sex ærgildi voru í einu kýrgildi. Nokkur hluti innlendrar framleiðslu var fluttur út og að hluta keypt korn og önnur matvara fyrir útflutningsverðmætið. Til þessa er tekið tillit í tölunum í töflunni.

	12. öld	18. öld
Nautgripir	80 þús	30 þús
Sauðfé	93 þús	46 þús
Summa	173 þús	76 þús
Fiskveiðar	30 þús	38 þús
Samtals	203 þús	115 þús

 Eitt sem vekur athygli er að talið er að um 20% af fæðu manna hafi komið frá fiskveiðum en 80% frá landbúnaði á 12. öld og að fiskur hafi verið miklu stærri hluti á átjándu öld. T.d. hefur farið fram greining á beinum úr sorphaug við Finnbogastaði í Trékyllisvík sem sýnir að þar hafi fæða manna verið 99,9% fiskur á móti 0,1% búfénaði. Það er áreiðanlega meira en almennt var á landinu. Varðveist hefur viku matseðill frá Skálholtsskóla á 18. öld. Þar er þá harðfiskur í hvert mál ásamt brauðhleif, mysu, smjöri og til skiptis kjöt, slátur, grautur eða meiri fiskur (saltfiskur). Aðeins er borðaður hadegir- og kvölverður nema á sunnudögum, þá er einnig boðið til morgunverþar. Meiri harðfiskur og smjör.

Við fengum líka að gægjast inn í spítalann og lykta af lífinu á Skriðuklaustri. Klaustrið var ekki stofnað fyrr en 1493 og var lagt niður 1554. Steinun Kristjánsdóttir, fornleifafræðingur, sem stjórnar rannsókninni segir að þarna hafi allt verið með alþjóðlegum (evrópskum) brag. Það á líka við um sjúkdómana því að amk 8 sjúklingar hafa látist úr sárasótt. Þetta er nokkuð magnað því sárasótt barst til Evrópu frá Ameríku með Kólumbusi og hans mönnum 1493. En klaustrið tengist mér á óbeinan hátt því afi minn bjó á Eyri við Reyðarfjörð sem var í eigu klaustursins og síðan konungs þar til afi keypti hana fljótlega eftir 1900 ef ég man rétt.

Í Þjóðminjasafninu er falleg og skemmtileg sýning á munum frá nýlegum rannsóknum. Smá upplýsingar um hana er hægt að skoða á hér.

Hver er ég?

Þessar spurningu (Hver er ég?) hafa menn velt fyrir sér frá örófi aldanna. Ég hef oft dáðst að hinum ýmsu eiginleikum sem við erum gædd og mér finnst bæði ótrúlegir og algjörlega óskiljanlegir. Þetta á t.d við um eiginleikana sem gera okkur kleift að skynja umhverfi okkar. Í mínum huga eru ytri skynfærin tiltölulega mekanisk skilningarvit. Þau lúta eðlisfræðilegum eiginleikum sem ég skil. Þ.e.a.s. ég skil hvernig augað tekur við ljósinu í gegnum ljósop og linsu og varpar því á flöt. Ég get líka ímyndað mér hvernig skynjarar nema upplýsingarnar og koma boðum áleiðis til heilans. Hitt er mér óskiljanlegt hvernig heilinn vinnur úr upplýsingunum. Sama er með lykt, heyrn, bragð og tilfinningu. Ég skil hvernig skynjararnir virka hvernig og skilaboðin eru flutt áleiðis til heilans. Þetta eru bara rafboð. En svo ekki söguna meir.

Ég hef löngum dáðst að því hvernig heilinn vinnur úr öllum þessum skynjunum og lætur líkaman bregðast við flóknustu aðstæðum á viðeigani hátt. Ég set þetta í sjónrænt samhengi þegar ég horfi á fótbolta, amerískan eða evrópskan, og fylgist með leikmönnum senda langar sendingar nákvæmlega á staðin þar sem annar leikmaður verður eftir nokkrar sekúndur. Fyrir utan að stjórna flókinni tæknilegri útfærslu þarf heilinn að líka að sjá inn í framtíðina um óorðna hluti.
Magnað. En þetta geta nánast allar lifandi verur gert.

Í gærkvöldi horfði ég á þátt úr Horizons seríu BBC þar sem sögumaðurinn og stærðfræðingurinn Marcus du Sautoy var að spá í enn flóknari hluti. Það er þetta með sjálfið eða sálina. Eftir því sm best er vitað búa aðeins þrjú dýr á jörðinni hafa sjálfsmeðvitund þar sem einstaklingurinn upplifir sig sem sjálfstæða einstakling sem býr yfir meðvituðum minningum og getur haft meðvituð áhrif á líðan sína og gerðir í nútíð og framtíð. Þetta eru auk manna simpansar og órangútan. Og hvað í ósköpunum er þetta sjálf og hvernig virkar það í líkamanum?

Með tilraunum hafa menn komist að því að sjálfsmeðvitund myndast með mönnum á aldrinum  18-22 mánaða. Þetta er staðfest með því að setja merki á andlit barns áður en það skoðar sig í spegli. Ef barnið hefur þroskað með sér sjálfsmeðvitund ber það hendina ósjálfrátt að þessu nýja útlitseinkenni en annars ekki. Menn hafa líka gert tilraunir á mönnum með því að setja þá í sneiðmyndatæki með þeim fyrirmælum að þeir smelli á hnapp í hægri eða vinstri hendi að eigin geðþótta og að því er virðist eftir tilviljun. Það er auðvitað fylgst með starfsemi heilans og lesið úr upplýsingunum.

Og hér kemur bomban. Maðurinn í sneiðmyndatækinu telur sig vera að smella hnöppunum á algjörlega tilviljanakenndan hátt og veit aðeins með sekúndubrots fyrirvara á hvorn hnappinn hann mun ýta. En eftir að hafa fylgst með dálitla stund getur skoðandinn sagt okkur með 6 sekúndna fyrirvara á hvorn hnappinn maðurinn ýtir næst. Hann veit sem sagt 6 sekúndum fyrr en maðurinn sjálfur hvað hann muni gera. Okkur finnst við vera eldklár og frumleg en heilinn er búinn að ákveða hvað við gerum mörgum sekúndum áður en við höldum að við séum að ákveða það.

Þetta þyrftu menn að vita í fótboltanum!