"Through a series of groundbreaking experiments, Santos has seen in her primates a humanlike propensity for hoarding, larceny, and competitiveness. By exploring the inner lives of primates, she has offered persuasive evidence that monkeys are capable of sophisticated insight, complex reasoning, and calculated action."
Frá því ég fyrst heyrði orðið 'útrásarvíkingur' notað sem samheiti yfir glæpahyskið sem stjórnaði landinu í nokkur ár hefur mér þótt það henta illa. Orðið var notað með nokkru stolti af íslenskum almenningi og með hrokafullum og heimskulegum hætti af útrásarliðinu sjálfu. Stoltið okkar byggir á því að margir forfeðra okkar stunduðu víking og alla skólagöngu okkar frá barnaskóla og uppúr eru mannkostir þeirra frægð og afrek mærð í það endalausa. Saga landnáms- og þjóðveldisaldar er kennd gegnum Íslendingasögurnar og lítið reynt að segja frá raunverulegum kjörum almennings í landinu eða setja Íslandssöguna í alþjóðlegt samhengi.
Hrokafull notkun útrásarliðsins byggir á því sama nema hvað þeir eigna sjálfum sér þann dýrðarljóma sem stafar af víkingum í sögum okkar. Heimska þeirra birtist hinsvegar í því að þeir virðast ekki hafa haft hugmynd um að í evrópskri menningu, utan Norðurlanda, er orðspor víkinga talsvert annað en hér heima. Á meginlandinu er þeim í aðalatriðum lýst sem morðóðum villimönnum sem voru ein helsta ógnin við þróun og hagsæld í um 200 ár. Þeir voru hryðjuverkamenn síns tíma. Svipaða sögu má segja frá Englandi, Skotlandi og Írlandi þó forn norræn áhrif séu veruleg þar og að afkomendur norrænna víkinga hafi farið með völd á Englandi frá 1066.
Ég hef því notað orðið útrásarapar yfir þennan frekar illa skilgreinda hóp siðlausra glæpamanna og fylgifiska þeirra. Þessi nafngift átti í mínum huga að hafa verulega niðrandi merkingu um þennan hóp. Í myndskeiðinu sem fylgir hér fyrir neðan færir Laurie Santos rök fyrir því að apar séu það líkir okkur að etv þurfi ég að finna annað meira niðrandi orð. Sjáum til með það.
Comments